Trong ngày tiết trời ngày thu dịu mát, shop chúng tôi có dịp gặp gỡ gỡ và truyện trò với anh Nguyễn Ngọc Sinh, số nhà 23, ngõ 30, con đường Lê Hồng Sơn, phường cửa Bắc (TP phái nam Định) để khám phá về bộ sưu tập thạp cổ của anh. Mẩu chuyện đã đưa công ty chúng tôi trở về với cuộc sống sinh hoạt bình dị của người việt thời xa xưa. Thông qua các cổ vật để lại đến hậu thế, nền văn hóa truyền thống Việt, tài tình của người thợ bằng tay thủ công hiện lên vô cùng rực rỡ tỏa nắng với phiên bản sắc, lung linh và hồ hết nét độc đáo và khác biệt rất riêng.

Bạn đang xem: Thạp gốm dùng để làm gì

Bắt đầu chơi đồ cổ từ thời điểm năm 2007, tính tới nay anh Sinh đã và đang có ngót 20 năm theo xua đam mê. “Gia đình tôi vốn có truyền thống lâu đời Nho gia, ông nội tôi trước đây rất mê sưu tầm thứ cổ. Từ lúc còn nhỏ, tôi đã làm được theo ông đi những nơi xem tư vấn cổ vật. Lớn lên một chút, xem tư vấn được mặt hàng nào hay, ông phần nhiều kể đến tôi nghe tường tận nơi bắt đầu tích, phân tích đến tôi những chiếc hay, loại đẹp, loại tài của ông thân phụ khi nhào nặn, chế tác tác trên món đồ. Thọ dần, thú chơi đồ cổ của tôi cũng thoải mái và tự nhiên lớn lên”, anh Sinh chổ chính giữa sự. Siêng sưu tầm đồ dùng gốm sứ, anh Sinh từng có thời gian chơi cả vật dụng gốm sứ Trung Quốc. Tuy nhiên, thời điểm hiện tại anh chỉ chuyên mẫu gốm sứ Việt. Bởi, “cũng như nhiều người chơi khác, tôi ước muốn lưu giữ, vinh danh được đều giá trị văn hóa tinh thần của người việt Nam”, anh Sinh nói. Đồ gốm sứ mà anh tham khảo là gốm sứ những thời Lý, Trần, Lê và một số trong những ít ở trong triều đại công ty Nguyễn. Trong bộ sưu tập của anh Sinh có đa dạng các nhiều loại như bát, đĩa, ấm, lọ, kỷ phấn, tượng, lu, âu… mặc dù đáng đề cập nhất vẫn là bộ sưu tầm thạp cổ với mức 50 chiếc thuộc về những triều đại Lý, Trần, Lê. Thạp là đồ nhằm đựng nước được dùng trong những nghi lễ cúng tế của phụ thân ông ta khi xưa. Trong số 50 loại thạp mà anh Sinh sưu tầm, có tầm khoảng 15 mẫu thuộc về thời Lý, 30 loại thuộc về triều đại công ty Trần, số sót lại thuộc về thời Lê. Tuy nhiên đều thuộc là một sản phẩm nhưng sinh sống mỗi thời điểm, triều đại, trang bị dụng này lại có những đặc điểm riêng biệt, cực nhọc lẫn. Anh Sinh mang ví dụ, so với những dòng thạp ở trong về thời Lý thường có các điểm sáng nhận dạng: họa tiết tất cả màu nâu cùng hay vẽ hình cánh sen, hoa chanh. Men lấp thường dày, đẹp, bóng. Cùng rất sự trở nên tân tiến của định kỳ sử, sự tài hoa, khéo léo, đa số nghệ nhân đời Trần sẽ đưa thẩm mỹ và nghệ thuật làm thạp đến đỉnh điểm hơn. Do đó, từ bỏ cấu tạo, họa tiết thiết kế trang trí, màu men đều phải có những khác biệt, điểm nổi bật. Bạn thợ bằng tay theo kia đúc những cốt thạp cứng hơn, tinh tế và sắc sảo hơn. Màu sắc men bao phủ trên thân mỗi chiếc thạp thường nhạt và sáng bóng loáng hơn. Đến đời Lê, dáng vẻ những cái thạp được đúc rất đơn giản, bên trên thân số đông không gồm hoa văn, họa tiết. Cốt thạp cũng không mịn như đời Trần...

Anh Nguyễn Ngọc Sinh, số công ty 23, ngõ 30, đường Lê Hồng Sơn, phường cửa ngõ Bắc (TP nam Định) giới thiệu bộ sưu tập gốm sứ cổ.

Để bao gồm được bộ sưu tập thạp cổ mũm mĩm như hiện tại nay, anh Sinh đã buộc phải bỏ không ít thời gian công sức. Vốn là dân xây dựng, anh có điều kiện đến với nhiều vùng miền nhằm sưu tầm đồ vật quý. Anh nhớ những chuyến du ngoạn vào tận Thanh Hóa, lên chủ quyền tìm mang đến nhà dân cài đặt thạp. Anh em giới thiệu ở chỗ nào có sản phẩm quý làm sao là anh lại lên đường. Anh còn thường xuyên lên mạng để tại vị mua các sản phẩm cổ yêu thích. Anh Sinh nhớ nhất là lần vào thị trấn Vĩnh Lộc (Thanh Hóa) địa phận ngay sát Thành công ty Hồ để sở hữ đôi thạp chân thang hình hoa chanh thời Lý của một vị quản trị xã. “Tôi nên đi cho tới 3 lần, thuyết phục bằng sự chân thành, ngưỡng mộ người sử dụng mới gật đầu đồng ý bán. Thế new biết nghề đùa cũng lắm công phu”, anh Sinh hoan lạc nói. Và, quả thực nghề chơi công tích này sẽ “ngốn” của anh Sinh khá nhiều tiền bạc, trung ương sức. Trong tủ chứa đồ thạp của anh, món rẻ nhất cũng đều có giá tiền triệu, bao gồm bộ thạp có giá tới hàng trăm triệu đồng. Do quá tốn hèn nên chưa hẳn thú đùa của anh lúc nào cũng khá được người thân trong gia đình ủng hộ. Vk anh là người trước tiên phản đối. Lâu dần, lúc được anh giải thích cặn kẽ hồ hết giá trị văn hóa truyền thống tinh thần của các đồ thiết bị anh sưu tầm, ý nghĩa sâu sắc của chúng, chị lại cù ra ủng hộ. Với bất kể ai bao gồm niềm yêu thương thích, cân nhắc đồ gốm sứ nói chung, thạp cổ nói riêng, anh Sinh đều chia sẻ một giải pháp nhiệt tình. “Mục đích của mình là giữ hộ gắm, tương truyền được mọi thông điệp lịch sử hào hùng của phụ thân ông tới những thế hệ nhỏ cháu. Càng nghiên cứu, bản thân tôi càng cảm thấy bái phục tài nghệ khéo léo, trí tưởng tượng nhiều mẫu mã của bạn xưa. Bởi vậy tôi luôn mong mong thế hệ nhỏ cháu có thể kế thừa với phát huy phần đa giá trị văn hóa truyền thống mà ông phụ thân ta vẫn để lại”. Với trong rất nhiều món trang bị cổ, anh lại lựa chọn thạp cổ như một niềm đê mê bởi đấy là đồ gốm sứ bao gồm tuổi đời cao, giữ được dấu ấn văn hóa lịch sử rõ nét. Với hơn nữa, bởi vì thạp hay được dùng trong số nghi thức tế lễ, vì thế có sự tôn nghiêm và trịnh trọng. Sau cùng, anh bị cuốn hút bởi trình độ tạo tác công phu, hoàn chỉnh của nghệ nhân có tác dụng thạp trường đoản cú thiết kế, hình trạng dáng, đường nét cho hoa văn… xuất phát từ sự yêu thương thích, trân trọng phần nhiều giá trị văn hóa truyền thống tinh thần của bạn xưa, anh Nguyễn Ngọc Sinh càng ngày càng làm dầy dặn thêm những bộ sưu tầm gốm sứ quý hiếm của mình. Xung quanh 50 thạp cổ xem tư vấn được, anh Sinh hiện còn có khoảng 10 nóng rượu Lý, Trần, một số đồ mộc sơn thếp, những loại âu, bát, đĩa, bình, lọ… Đối với bất cứ món thứ nào anh cũng đa số nâng niu, duy trì gìn một biện pháp cẩn trọng. “Người xưa đã làm nên nó bằng tất cả tâm sức. Tôi có cơ duyên mới phát hiện lại được rất nhiều cổ vật dụng có lịch sử vẻ vang vài trăm năm tuổi nhằm có cơ hội giới thiệu rộng thoải mái tới những người. Vày thế, tự bạn dạng thân tôi cảm nhận mình đề nghị có 1 phần trách nhiệm giữ gìn, quảng bá”, anh Sinh chổ chính giữa sự.

Trong khu nhà ở nhỏ, anh Sinh dành một vị trí trọng thể để cung cấp các thành phầm gốm sứ nhưng mà anh học hỏi được. Thân phố xá ồn ào, những chiếc thạp, âu, bát, đĩa… gồm niên đại hàng trăm ngàn năm nằm im yên, tĩnh mịch. Trải qua thời gian, qua sự biến hóa thiên của các đời người, màu men, color nước, hình dáng, hoa văn… bên trên thân gốm không còn bị phai nhạt, xước xát. Sức sống nội sinh của gốm, của sứ, của lửa, nước cứ như vậy mà ngôi trường tồn. Trên hết, đó chính là nghệ thuật chế tác, là tài hoa, là sự sáng tạo, tình thương lao đụng của con tín đồ được gởi gắm qua tác phẩm mà họ nhào nặn nên. Buộc phải chăng, đó cũng chính là những thông điệp lịch sử dân tộc mà fan xưa giữ hộ gắm, thổi hồn cho những “tác phẩm nghệ thuật” dù bình dị nhất./.

Sức mạnh của hổ

Hồ sơ bảo vật quốc gia Thạp gốm hoa nâu thời Trần (thế kỷ 8 - 9, hình trụ, cao 33 cm) gồm phần mô tả rất kỹ hình vẽ hổ. Theo đó, đầu hổ khởi sắc giống đầu rồng, đang trong tư thế há rộng hướng về phía trước, lộ rõ nhị hàm răng trên dưới, tai dựng đứng. Bờm và vằn bên trên thân được thể hiện thành những đường khắc chìm cong. Đuôi dài cùng uốn cong, chạm mặt đất. Ở vùng phía đằng sau lưng hổ gồm một cặp dây lá to từ vành phân loại băng hoa văn ở trên rủ xuống.

Dáng ngồi của hổ bên trên bảo vật quốc gia Thạp gốm hoa nâu thời Trần được gọi là “hình hổ trong tư thế ngồi xổm”. Cũng theo hồ sơ, đã từng tất cả thạp gốm hoa nâu thời Trần vẽ hình hổ. Mặc dù nhiên, những hình hổ tê được tạo dáng vẻ khác. “Hổ là loại tượng trưng đến sức mạnh, người thời Trần có nhiều chiến công trong phòng chiến chống Mông Nguyên, sức mạnh cùng sự biểu lộ sức mạnh thường được mọi người coi trọng. Vày vậy, không phải ngẫu nhiên lúc trên đồ gốm hoa nâu có khắc họa những hình tượng hổ”, hồ sơ viết.

Thạp gốm hoa nâu thời Trần ở Bảo tàng Quảng Ninh

TL Cục Di sản văn hóa

Bảo tàng Quảng Ninh mang lại biết đặc trưng tiêu biểu nhất, giá trị nhất của thạp gốm này là từ trên xuống dưới tạo nhiều lớp hoa văn trang trí không giống nhau, hàm chứa một ý niệm văn hóa đặc sắc thời Trần.

Xem thêm: Nguyên nhân, cách khắc phục làm răng sứ bị sưng lợi, viêm lợi sau khi bọc răng sứ

Trên thạp có 15 cánh sen bao gồm liền nhau nằm trên và 15 cánh sen phụ nằm dưới giữa nhị cánh sen chính. Các cánh sen bao gồm phụ được khắc thủ công, đề nghị không đều nhau, kích thước khổng lồ nhỏ không giống nhau. Cánh sen chủ yếu được tạo nổi. Những cánh sen này đều mập, ngắn, mũi tròn, ko tạo mũi cánh sen nhọn hất lên như các trang trí khác cùng thời. Giải pháp tạo hình này khiến mang lại cánh sen thêm sinh động hơn, chân thực hơn và có chiều sâu hơn.

Thạp gốm hoa nâu thời Trần tại Bảo tàng Quảng Ninh gồm 3 băng hoa văn ngang. Băng hoa văn đầu tiên khắc 5 cặp lá cây bí quyết điệu, một cặp gồm một lá mảnh dài với một lá mập ngắn. Băng hoa văn thứ hai là băng hoa văn chính, khắc 2 con ngựa, 1 con hổ và 2 con chim theo chiều ngược kim đồng hồ.

Trên thạp còn tồn tại hai hình người cưỡi ngựa. Hình người cưỡi ngựa đầu tiên vào tư thế phi nhanh. Đầu với cổ ngựa ngẩng cao, dướn về phía trước, hai tai dựng đứng, đỉnh đầu tất cả gắn một vật trang trí dạng một lông vũ. Bên trên lưng ngựa bao gồm yên, một người đang ngồi bên trên yên, tay trái nắm dây cương ngựa, tay phải giơ cao ở phía sau trong tư thế cầm roi quất cho ngựa chạy nhanh. Khuôn mặt không thực sự rõ ràng, nhưng gồm lẽ là khuôn mặt của một người đàn ông. Hình người cưỡi ngựa thứ nhị trong tư thế đi thong thả. Bên trên lưng ngựa bao gồm một người đang ngồi khoanh chân, không tồn tại yên ngựa, tay trái trong tư thế nắm dây cương ngựa. Người để đầu trần, không rõ mặt mũi và tóc.

Còn lại sau đốt phá

Hồ sơ bảo vật quốc gia cũng nhắc tới những biến động lịch sử ở nước ta vào khoảng thế kỷ 13 - 15. Năm 1407 - 1427, quân Minh lịch sự xâm lược, tiến hành phá hoại văn hóa cùng biểu tượng của các vương triều Đại Việt. Sự tàn phá này hết sức tàn khốc, được vạc hiện qua nhiều dấu tích khảo cổ học từ Hoàng thành Thăng Long đến những chùa tháp với hành cung... “Những loại hình đồ dùng tiêu biểu, đồ ngự dụng hoàng gia, những đồ nghi lễ trong những cung điện, hành cung, phủ đệ, đền miếu, miếu tháp... Ko khỏi rơi vào thảm họa này. Vào đó, gồm thể gồm rất nhiều đồ gốm sứ như thạp, ấm, bình...”, hồ sơ viết.

Chính vị thế, những đồ sử dụng tiêu biểu, ngự dụng, đồ nghi lễ nếu còn càng trở buộc phải quý giá chỉ hơn. Bảo vật quốc gia Thạp gốm hoa nâu ở Bảo tàng Quảng Ninh này được cho rằng đồ cần sử dụng của tầng lớp quyền quý, hoặc là đồ lễ khí trong các hoạt động nghi lễ của đời sống cung đình (miếu/đường) hoặc đời sống tôn giáo (chùa) thời Trần. Bên cạnh đó, thạp gốm hoa nâu cũng được cho rằng thể hiện rõ đặc trưng riêng của cái gốm truyền thống bản địa.

Việc tạo tác cũng được viết vào hồ sơ. Theo đó, thạp gốm hoa nâu được tạo dáng vẻ từ việc chuốt tay dựa bên trên bàn luân chuyển đồ gốm. Trước hết, người thợ gốm tạo dáng vẻ của thạp bằng bí quyết dùng những con trạch đất nhiều năm cuốn bên trên bàn chuyển phiên đồ gốm. Bên trong lòng thạp còn rõ những dấu vết của những con trạch đất này, nhất là ở phía nửa dưới thạp, phạm vi mà người thợ gốm gặp hạn chế trong quá trình tiếp xúc để sửa. Sau khoản thời gian tạo dáng, người thợ điêu khắc tạo hình cánh sen kép và tai bên trên vai thạp. Người thợ cũng tráng lớp men trắng xanh ở phía bên ngoài thạp. Tiếp theo, là việc tô men nâu tạo sự phối màu sắc đặc sắc riêng biệt có. Các vị trí có tô men nâu thường tạo một lớp men chảy xuống dưới tạo thành các hạt đọng men nhỏ, hoặc các vệt men, nhờ đó hình treo tường tự nhiên cùng phóng khoáng.

Hồ sơ bảo vật đến biết Thạp gốm hoa nâu này cùng nhiều đồ gốm cùng thời khác, đã đánh dấu một bước phân phát triển đỉnh cao của kỹ - mỹ - nghệ thuật sản xuất gốm thời Trần, là một trong những biểu tượng đến đỉnh cao sáng tạo văn hóa thời độc lập tự chủ sau đêm trường Bắc thuộc. “Bản thân chất liệu, kỹ thuật, hình dáng và kích thước, đặc biệt là đồ án hoa văn tô điểm hiếm tất cả trên thạp gốm hoa nâu thời Trần đang lưu giữ tại Bảo tàng Quảng Ninh là một tác phẩm nghệ thuật đặc sắc. Nó bao gồm nhiều yếu tố văn hóa tín ngưỡng tôn giáo, nhưng cũng thể hiện những giá trị nghệ thuật đặc trưng của đời sống cung đình hoặc tôn giáo tín ngưỡng thời Trần”, hồ sơ viết. (còn tiếp)